Noodlot

Noodlot, geschreven door Louis Couperus in 1890, is een psychologische roman die bij het Naturalisme hoort. Dit was een literaire stroming die aanwezig was van 1850 tot het jaar 1900. Het was een uitwerking van het Realisme en wordt ook wel als een tegenreactie op de Romantiek gezien.

In het Naturalisme is de mens onvrij. Erfelijkheid, opvoeding en milieu bepalen alles. Verder is de mens overgeleverd aan krachten die sterker zijn dan hijzelf. Er valt niet aan het noodlot te ontkomen. Ook beschrijven de naturalistische schrijver de werkelijkheid en de omgeving heel uitvoerig.

Dat de titel van het boek al Noodlot is, is een grote verwijzing naar het Naturalisme op zich. Dit noodlot komt in het verhaal ook heel vaak terug. Bijvoorbeeld, Eve denkt in het volgende citaat dat het Noodlot een grote invloed heeft en zomaar kan ingrijpen:

“Frank! gilde zij, in haar opzweving van extase. Frank, zie, het is niet gebroken, het is heel! Het is het Noodlot, dat het niet heeft willen laten breken.”

Bertie beroept zich tijdens het hele verhaal op het Noodlot, vooral wanneer hij in zichzelf denkt. Hij denkt bijvoorbeeld, wanneer hij bezig is de relatie tussen Frank en Eve om zeep te helpen, dat hij dit niet heeft gedaan. “Dit heeft het Noodlot gedaan”, anders was het hem nooit gelukt. “Een mens kan niet zozeer het leven van anderen veranderen, dus ik ben hier niet schuldig aan.”

Als Frank er later achter komt wat Bertie hem aan heeft gedaan, verdedigt Bertie zich met het argument dat hij maar een mens is en dat hij er niets aan kon doen dat het zo is gelopen. Hier staan opvoeding, erfelijkheid en milieu centraal. Bertie kwam namelijk uit een slechter milieu, had een minder goede opvoeding en heeft slechtere eigenschappen geërfd. Toen hij het rijke leventje van Frank binnenstapte en dus in een heel goed milieu terechtkwam, was het al gedoemd mis te gaan.

Erfelijkheid en opvoeding komen ook terug bij Eve, want zij lijkt veel op haar moeder en heeft dezelfde liberale opvatting als haar ouders.

Verder geeft Louis Couperus veel beschrijvingen van de werkelijkheid in zijn boek. Dit is ook een kenmerk voor het Naturalisme.

“Maar meer nog leed Bertie, als hij over de halfcirkel van de zee uittuurde en die zee naar hem toe zag deinen met haar eindeloos uitgerol van groen en blauw en grijs en violet en zachte parelkleur – de hoogronde hemel er boven, vol eindeloze wolkenmetamorfoses, in- en uitkrullende massa’s dik grauw en wit, zilverige windveren, ijle pluimen, dons luchtschuim, - dan werd het hem of met de zee zijn noodlot naar hem toekwam.”.